Người ta sử dụng tất cả các bộ phận từ rễ lên tới ngọn cây có củ mang màu vàng rất đặc biệt này. Ngoài việc nhuộm màu thực phẩm và làm gia vị, nghệ còn được biết đến như một loại thảo dược có ích cho sức khỏe.
Các loại củ như gừng, riềng, nghệ, xả... được con người sử dụng đã từ rất lâu với vai trò gia vị trong ẩm thực; song song theo đó, chúng cũng được sử dụng làm thuốc trị bệnh. Người ta khám phá rằng những dân tộc sử dụng nhiều nghệ có tỷ lệ mắc các bệnh về thấp khớp và hô hấp thấp hơn những đân tộc không dùng. Ngày xưa, người Assyrie sử dụng nghệ để nhuộm quần áo hoặc vẽ lên người vì cho rằng nghệ có khả năng xua đuổi côn trùng và giúp cơ thể thanh khiết. Trong các loại củ và bột gia vị thì nghệ được nhìn nhận như một loại củ có tính năng vượt trội hơn hết.
Từ xưa, việc bảo quản thực phẩm bằng cách ướp hoặc phủ bề mặt bằng bột nghệ đã rất thông dụng; nó không chỉ giúp giữ thực phẩm tươi và tăng thêm hương vị mà còn cho thấy thực phẩm được gia tăng tính năng phòng và chữa một số bệnh tật.
Nghệ được người Ấn Độ trồng và sử dụng từ 600 năm trước CN và món càri cũng gắn liền với dân tộc này từ đó. Cho đến nay thì nghệ được trồng hầu hết trên các lục địa. Không chỉ được trồng để lấy củ mà nghệ còn được ưa chuộng như một loại hoa cảnh có tán lá to khỏe và hoa có màu sắc rất đẹp.
Tính năng QUÝ GIÁ CỦA nghệ
Giàu tinh bột (45-55%), nghệ chứa 2-6% tinh dầu. Dầu này chứa nhiều tính năng trị liệu, đặc biệt được sử dụng để bảo vệ niêm mạc dạ dày và hệ gan mật. Nó giúp tăng hoạt động gan và tiết xuất mật, giúp tiêu hóa.
Nước cốt củ nghệ Curcuma longa có tính kháng viêm, chống bệnh scorbut, sát khuẩn, sát trùng và xua đuổi côn trùng.
Nghệ còn chứa hơn mười hai thành phần phenolic gọi là curcumin có lợi cho sức khỏe. Chúng hoạt động như những chất kháng oxy hóa cực mạnh.
* Kháng viêm và ngăn ngừa sự hình thành khối u
Nghệ là mục tiêu của nhiều nghiên cứu khác nhau, và các nhà nghiên cứu xác nhận có những bằng chứng chắc chắn cho thấy nghệ có thể hỗ trợ điều trị trong các bệnh tim mạch, bệnh Parkinson, rối loạn tiêu hóa do suy gan và kháng viêm trong điều trị thấp khớp. Những nghiên cứu về tính năng của nghệ đối với việc bảo vệ cơ thể trước nguy cơ mắc các bệnh không lây khác như ung thư, hội chứng chuyển hóa... cũng đang được tiến hành và hứa hẹn nhiều tiềm năng.
Các nghiên cứu thực hiện trên động vật cho thấy phân tử hoạt chất curcumin trong nghệ tấn công vào các tế bào ung thư bằng cả 2 cơ chế đồng thời: thúc đẩy các tế bào ung thư tự sát (hiện tượng apoptosis) và làm chậm lại sự tăng sinh của chúng. Dựa vào nền tảng của nhiều nghiên cứu về cấu trúc mô, các nhà nghiên cứu đã có được kết quả khả quan đối với những bệnh nhân có nguy cơ ung thư cao, đặc biệt là ung thư vú và tuyến tiền liệt. Bổ sung viên curcumin có thể là một giải pháp phòng chống ung thư tích cực nhờ khả năng trung hòa các gốc tự do cực mạnh.
* Nghệ và những công năng khác
Nghệ được sử dụng nhiều vào các công thức trị liệu bằng thảo dược nhằm làm lợi mật và thông mật. Nó can thiệp vào cơ chế kháng viêm cho phép giảm một cách đáng kể các hư tổn của gan cũng như hiện tựơng tắc nghẽn ống mật. Người Ấn Độ từ lâu đã sử dụng bột nghệ trong các bệnh về dạ dày-ruột, đau đầu, viêm nhiễm, cảm cúm, thấp khớp, chống dư thừa cholesterol, ợ chua, viêm gan và điều hòa rối loạn bộ phận sinh dục nữ. Đối với các bệnh phế quản-phổi thì curcumin được dùng để chống hen suyễn, chống ho và làm long đờm. Người ta còn sử dụng các chế phẩm của nghệ dưới dạng miếng dán để chữa bệnh vẩy nến (psoriasis), ghẻ và eczéma; dùng nghệ trong các loại kem dưỡng hoặc tái tạo các hư tổn của da...
Đặc biệt nghệ còn có tác dụng quan trọng đối với chứng viêm màng mạch nho mãn tính (viêm thành mạch máu mắt) và những bệnh lý về thị giác khác.
Nghệ và tiêu - sự kết hợp hoàn hảo
Piperin có trong tiêu sẽ giúp hấp thụ curcumin lên đến 154%. Khi tiêu được hấp thụ ở mức 20 mg/kg trọng lượng thì sự thích nghi của curcuma sẽ tăng đến 200%. Trong thực tế ở các gia đình Việt Nam, đây là 2 gia vị không thể thiếu trong nhiều món ăn ngon truyền thống.
Nghệ là loại củ rất dễ trồng, ưa ẩm, ít phải chăm sóc, lá có khả năng lọc không khí. Cây lá và hoa của nghệ rất đẹp, có thể dùng làm cây cảnh trang trí...
Thụy Huyên (tổng hợp) (Nguồn thucphamvadoisong.vn)
