Giải Nghĩa Lời Chúa Năm B
Những Bài Suy Niệm Lời Chúa Chúa Nhật
của Ðức cố Giám Mục Bartôlômêô Nguyễn Sơn Lâm
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Chúa Nhật 5 Phục Sinh Năm B
Ở Trong Thầy Và Sinh Nhiều Hoa Trái
(Cv 9,26-31; 1Yn 3,18-24; Yn 15,1-8)
Phúc Âm: Yn 15, 1-8
"Ai ở trong Thầy và Thầy ở trong người ấy, kẻ ấy sinh nhiều trái".
Khi ấy, Chúa Giêsu phán cùng các môn đệ rằng: "Thầy là cây nho thật, và Cha Thầy là người trồng nho. Nhành nào trong Thầy không sinh trái thì Người chặt đi, còn nhành nào trong Thầy không sinh trái thì Người chặt đi, còn nhành nào sinh trái thì Người tỉa sạch để nó sai trái hơn. Các con đã được tỉa sạch nhờ lời Thầy đã nói với các con. Các con ở trong Thầy, và Thầy ở trong các con. Cũng như nhành nho tự nó không thể sinh trái được, nếu không dính liền với cây nho; các con cũng vậy, nếu không ở trong Thầy.
"Thầy là cây nho, các con là nhành. Ai ở trong Thầy và Thầy ở trong người ấy, kẻ ấy sẽ sinh nhiều trái, vì không có Thầy, các con không thể làm được gì. Ai không ở trong Thầy, thì bị vứt ra ngoài như ngành nho, và sẽ khô héo, người ta sẽ thu lại, quăng vào lửa cho nó cháy đi. Nếu các con ở trong Thầy, và lời Thầy ở trong các con, thì các con muốn gì cứ xin, và sẽ được. Ðây là điều làm Cha Thầy được vinh hiển là các con sinh nhiều trái, và như thế các con trở nên môn đệ của Thầy".
Suy Niệm:
Chúa Nhật 5 Phục Sinh Năm B
Cv 9,26-31; 1Yn 3,18-24; Yn 15,1-8
Chúa nhật trước là ngày Ơn Thiên Triệu, chúng ta đã thấy Chúa Yêsu là vị mục tử tốt. Người đã thí mạng sống mình vì chiên để tập họp chúng lại thành đoàn duy nhất. Người đã sai các tông đồ đi nói lời của Người để ai ai cũng có thể nghe tiếng của Người mà trở nên chiên tốt. Hôm nay, các bài Kinh Thánh chúng ta vừa nghe đọc cũng chỉ muốn nói lên các sự thật trên đây về Chúa Yêsu, các tông đồ và tín hữu để một lần nữa trong mùa Phục sinh này chúng ta hiểu biết hơn về Hội Thánh của Chúa sống lại. Nhưng thay vào hình ảnh đàn chiên của Chúa nhật trước, hôm nay để nói lên mầu nhiệm Hội Thánh, Phụng vụ có hình ảnh cây nho. Và với những bài Kinh Thánh vừa nghe đọc, chúng ta sẽ thấy Hội Thánh là dân mới, có tông đồ mới và có nếp sống mới.
1. Dân Mới
Ai đã đọc các sách tiên tri hẳn còn nhớ trong đó có nhiều đoạn nói Thiên Chúa gọi Israel là cây nho. Ðó là giống nho Người đã chọn lọc, đem trồng nơi đất tốt, chăm sóc tận tình. Nhưng ai ngờ, thay vì sinh quả ngọt, nó đã cho toàn những trái chua, vì Israel không chịu sống trong giao ước và đã xé hàng rào đi cấu kết với tà thần; khiến Thiên Chúa phải dùng quyền xét xử, để cho cây nho của Người bị giày xéo, dân Người phải lưu vong (Os 10,1; Ys 5,1-7; Yr 2,21; Ez 15,1-8; Tv 80,9-17). Nhưng Thánh vịnh 80 hứa Chúa sẽ trồng cây nho đó lại.
Và nay Ðức Yêsu tuyên bố: Người là cây nho thật và Cha Người là người canh tác. Lời đó thật sâu xa và thấm thía đối với những ai hiểu biết Kinh Thánh. Họ phải nghĩ ngay rằng: cây nho Israel nay đã được thay thế; dân Chúa bây giờ tụ lại nơi một con người là chính Ðức Yêsu Kitô.
Và đây là cuộc thay đổi vĩnh viễn; vì những câu Tin Mừng Yoan tiếp theo cho thấy thân nho mới, thân nho đích thực sẽ muôn đời còn đó và chỉ có các nhánh là thay đổi: nhánh nào không sinh quả sẽ bị chặt, còn nhánh nào mang trái sẽ được tỉa để tốt hơn. Nói cách khác, Ðức Yêsu là Israel mới, không như Israel thay lòng đổi dạ ngày trước... Người sẽ luôn vâng phục Thiên Chúa Cha cho đến chết nên Người đẹp lòng Thiên Chúa Cha mọi đàng; và được tôn vinh để trở thành đầu hết và cuối hết của tạo vật được cứu chuộc.
Tính cách trường tồn này bảo đảm và là chính sự trường tồn của Hội Thánh là Thân Thể của Người và là dân mới của Chúa. Chính Thiên Chúa sẽ chăm sóc thân nho mới này để nó không bị những nhánh khô, nhánh dại làm cằn cỗi và hư hỏng; còn những nhánh tốt sẽ được tỉa, được chăm khiến thân nho càng thêm xum xuê hoa trái. Lịch sử của Hội Thánh vì thế nằm trong tay Chúa. Người tỉa chỗ này, Người chăm chỗ kia, để Hội Thánh của Người luôn thêm sức sống mang lại nhiều hoa quả cứu độ.
Nhưng nếu Ðức Yêsu đã là cây nho đích thực mà Thiên Chúa đã trồng để thay thế hẳn Israel ngày trước, thì ai muốn được cứu độ không những phải kết nạp với Người như nhánh nho với thân nho, mà còn phải luôn lưu lại với Người. Vì thế sau khi tuyên bố Người là cây nho đích thực và Cha Người là người canh tác, Ðức Yêsu đã khẳng định một chân lý thứ hai rằng: Người là cây nho đích thực và chúng ta là nhánh.
Tất cả bài Tin Mừng hôm nay xoay quanh hai tư tưởng. Nói đến hai thứ tương quan giữa Ðức Yêsu với một bên là Thiên Chúa Cha và bên kia là tất cả chúng ta. Với Chúa Cha, Người là cây nho và Chúa Cha là người canh tác. Với chúng ta, Người là cây nho và chúng ta là nhánh. Ðó cũng là hai mối tương quan của Hội Thánh, một với Thiên Chúa theo chiều dọc và một với loài người theo chiều ngang. Nhưng ở cả hai chiều cũng chỉ là một sự sống.
Như Ðức Yêsu là thân nho đích thực vì sự vâng phục trung tín, thì các tín hữu là nhánh nho cũng phải mật thiết trung kiên với thân nho là Ðức Yêsu. Họ có tư cách này khi lưu lại ở nơi Người, tức là giữ lời Người và vâng phục Người. Khi đó Chúa Cha sẽ "tỉa" cho họ để họ sinh nhiều trái. Người dùng lời của Người mà tỉa, tức là thanh tẩy họ khỏi các công việc chết chóc của tội lỗi khiến hoa trái công việc họ làm được dồi dào, thánh thiện. Ngược lại, nếu họ không lưu lại với Người thì sẽ như nhánh khô héo, bị chặt và đem đốt đi. Họ không còn ở trên thân cây với nhiều nhánh khác nữa.
Và như vậy rõ rệt Ðức Yêsu không những làm cho người ta được đẹp lòng Thiên Chúa, mà còn làm "môi sinh" để họ được sống kết hợp với tha nhân. Người là Ðấng nối trời với đất nhưng đồng thời cũng là vị nối các lục địa và đại dương lại với nhau để bất cứ ai ở trong Người cũng được kết hợp với Thiên Chúa và đồng thời với mọi anh chị em khác.
Hình ảnh thân nho với hai câu khẳng định Thiên Chúa là người canh tác và chúng ta là nhánh, nói lên Ðức Kitô thật là dân mới thay hẳn dân cũ. Hình ảnh ấy cũng có thể gợi lên cây thập tự mà Ðức Yêsu đã leo lên để chịu đóng đinh hầu hòa giải Thiên Chúa với loài người và loài người với nhau. Cuối cùng nó đưa chúng ta đến ý tưởng Ðức Yêsu đã trở thành chất rượu nho để ký kết giao ước mới và vĩnh cửu. Và như vậy hình ảnh thân nho càng trở nên phong phú vì nó bảo chúng ta hãy nhìn vào nhựa sống mang bình an và cứu độ của Thiên Chúa đến cho tất cả loài người ở nơi thân thể Ðức Yêsu để chúng ta được sai hoa kết quả và làm thành dân mới của Thiên Chúa.
2. Tông Ðồ Mới
Phaolô được gọi làm tông đồ của dân mới này. Người từ Ðamas trở về Yêrusalem sau khi đã ngã ngựa và trở nên con người mới. Ông đã kết hợp mật thiết với Chúa và bây giờ tìm cách ra mắt các tông đồ và kết hợp với anh em. Nhưng ai cũng sợ ông. Người ta nhớ ông trước đây hung hăng đi bắt các tín hữu. Bây giờ ông đã quả quyết đã trở lại và muốn sát nhập dân Chúa. Người ta vẫn nghi ngờ. Làm sao biết chắc được bụng ông? Nếu ông không thật lòng tin Chúa thì làm sao có thể kể ông vào số tín hữu, cho dù lúc này ông khiêm tốn và khẩn khoản nài xin tình anh em? Không, dân mới không phải là xã hội loài người. Dân mới là Ðức Yêsu Kitô. Người là cây nho đích thực; có lưu lại nơi Người mới là nhánh ở giữa bao nhánh khác. Saolô đã chứng tỏ phải thật sự kết hợp với Ðức Yêsu.
May có Barnabas, con người được mệnh danh là kẻ hay nâng đỡ. Chính ông đã bán ruộng, đem tiền đến cho các tông đồ để chia sẻvới anh em túng thiếu (4,36). Barnabas đưa Saolô đến trình diện các tông đồ và thuật lại câu chuyện trên đường Ðamas cũng như việc người Dothái ở đó định tâm hại người; vì trở lại đạo xong, Saolô đã nhiệt tình rao giảng Danh Chúa đến nỗi bị họ ghen ghét. Chính sự kiện này làm cho các tông đồ tin vào biến cố xảy ra trên đường. Saolô đã phải chịu khổ vì Ðức Yêsu thì người ta phải tin lòng mến Chúa ở nơi người, khiến "từ đó người được ra vào đi lại với cộng đoàn tức là Giáo hội ở Yêrusalem".
Câu truyện của Saolô như vậy đã giúp chúng ta hiểu hơn bài học của đoạn Tin Mừng Yoan. Hội Thánh, dân mới của Chúa là nơi xum họp hiệp thông của những ai tin tưởng vào Chúa. Các tín hữu ở Yêrusalem chỉ nhận cho Saolô được ra vào sinh hoạt với cộng đoàn của mình khi đã chắc chắn ông là người đã tin Chúa đến nỗi sẵn sàng hy sinh cả sự sống vì Người.
Nhưng câu truyện của Saolô hôm nay cũng còn nói lên một ý nghĩa khác nữa. Nó muốn làm chứng Lời Chúa nói với Ananias và Saolô khi sai ông đi gặp kẻ trước đây hung hăng lùng bắt các tín hữu của Chúa (9,18); "Ta sẽ tỏ cho nó biết tất cả những gì nó phải chịu vì Danh Ta". Quả vậy, cuộc đời của Saolô, từ ngày theo Chúa, dường như không bao giờ hết khổ. Tại Ðamas ông đã gặp thù hằn. Về Yêrusalem ông gặp nghi ngờ rồi hằn học. Sau này đi đâu ông cũng thấy vất vả cho đến lúc thí mạng vì Hội Thánh. Nhưng tất cả là vì Danh Chúa Yêsu, đúng như Người đã nói trước về số phận những kẻ được gọi làm tông đồ.
Tuy nhiên cũng đúng như lời Người nói trong bài Tin Mừng: đó là những cuộc đời "sai hoa" kết quả. Saolô gặp khó khăn, chống đối, bắt bớ, nhưng sách Công vụ kể: Hội Thánh được bình an... tài bồi thêm nữa, tiến đi trong sự kính sợ Thiên Chúa và tràn trề sự an ủi của Thánh Thần. Không hiểu như vậy, những lời sách Công vụ các Tông đồ vừa viết sẽ không đúng chỗ. Vừa nói đến việc Saolô bị hăm dọa, sách đó nói ngay Hội Thánh được bình an. Theo lý luận của loài người thì không thể như thế được. Nhưng với con mắt đức tin, tác giả sách Công vụ thấy rõ: ở đâu có thánh giá ở đấy có ơn cứu độ; và môn đệ được như Thầy là tốt rồi...
Chúa có đòi tất cả chúng ta như vậy không?
3. Ðời Sống Mới
Thiên Chúa không thiên vị ai. Và Ðức Yêsu đã nói với hết mọi người rằng: ai muốn theo Ta, hãy vác thập giá của mình hằng ngày mà theo Ta. Thế nên phải đi qua đau khổ để đạt tới ơn cứu độ và kết hợp với Ðức Kitô.
Tuy nhiên không phải hết mọi người được ơn gọi tử đạo như Saolô. Ða số chúng ta chỉ cần vác thập giá hằng ngày của mình là vượt qua mọi trở lực để giữ lệnh truyền của Chúa như bài thư Yoan hôm nay khuyên nhủ.
Lệnh truyền của Chúa, Yoan viết rõ, có hai điều: tin vào Danh Ðức Yêsu và yêu mến tha nhân như Người dạy. Có lẽ chúng ta tưởng mình đã giữ trọn điều trước vì tất cả chúng ta đều là tín hữu, nghĩa là đã tin vào Danh Ðức Yêsu từ lâu, nếu không phải là từ bé. Nhưng Yoan bảo: muốn biết có thật như vậy không, tức là muốn biết lòng tin của mình có chân thật không, thì phải xem mình có yêu mến anh em không? Bởi vì như bài Tin Mừng đã nói, ai thuộc về Chúa cũng phải kết hợp với anh em. Thành ra không phải vô lý mà Yoan trong bài thư hôm nay dường như chỉ khuyên giáo dân của người phải yêu mến anh em, cả bằng việc làm thật sự chứ không nguyên bằng lời nói và bằng đầu lưỡi. Chính thái độ yêu thương anh em thật sự bằng việc làm chứng tỏ chúng ta có lòng tin đích thực kết hiệp với Chúa. Thế mà ai lại không biết rằng đời sống bác ái huynh đệ đòi nhiều cố gắng hy sinh để lướt thắng những khuynh hướng ích kỷ tự nhiên? Ðức Yêsu cũng như thánh Phaolô đã chịu khổ nhiều, chẳng vì lòng yêu mến loài người sao?
Nhưng khi có lòng yêu mến ấy, thì theo lời thư Yoan, chúng ta hãy trấn tĩnh ở trước nhan Chúa, cho dù lương tâm có cáo chúng ta về những tội khác, bởi vì ai thương xót sẽ được xót thương và bác ái phủ lấp được nhiều tội lỗi. Và không lẽ nào Chúa không ban ơn để con người có lòng bác ái sẽ dần dần được lương tâm trong trắng: họ là nhánh nho sinh quả thì chắc chắn sẽ được Chúa Cha là người canh tác tỉa cho, để sinh quả nhiều và tốt hơn. Lúc ấy, họ cầu nguyện gì mà không được bởi vì Chúa đã ban Thánh Thần để Người giúp họ cầu nguyện. Và như vậy, chính thái độ yêu thương anh em đã giúp người ta kết hợp chặt chẽ hơn với Chúa.
Kết hợp với Chúa và yêu thương anh em là chiều dọc và chiều ngang của đời sống tín hữu. Ðó là cây thánh giá vẽ trên con người và đời sống của họ. Hai việc ấy làm chứng họ thuộc về Ðức Kitô và là môn đệ tốt của Người vì chính Người đã tự ví mình như thân nho có hai chiều: một nhờ Chúa Cha chăm sóc và phó mình ở trong tay canh tác của Người; và hai là ban sự sống và hoa trái cho những nhánh lưu lại ở với Người. Thánh Phaolô đã làm gương sáng cho chúng ta và thánh Yoan đã giải thích cho chúng ta hiểu vì sao đời sống mới phải lệnh truyền của Chúa là tin vào Danh Ðức Yêsu và yêu thương anh em.
Giờ đây chúng ta sắp được tiếp xúc với chén rượu nho, là máu của Ðấng bị treo trên thánh giá. Chúng ta nhớ đến Ðức Yêsu là cây nho đích thực. Uống chất nho này chúng ta phải nhớ tận hiến đời mình trong tay Thiên Chúa là người canh tác và chăm nom cây nho mới là Hội Thánh Chúa. Và chúng ta phải nhớ kết hợp với anh em như những nhánh của cùng một thân nho, để dân mới không bao giờ thiếu tông đồ mới và đời sống mới.
(Trích dẫn từ tập sách Giải Nghĩa Lời Chúa
của Ðức cố Giám Mục Bartôlômêô Nguyễn Sơn Lâm)
Lời Chúa Trong Giờ Kinh Gia Ðình
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Chúa Nhật V Phục Sinh Năm B
Bài Ðọc I: Cv 9, 26-31
"Ngài thuật lại cho các ông biết trên đường đã thấy Chúa thế nào".
Trích sách Tông đồ Công vụ.
Trong những ngày ấy, khi tới Giêrusalem, Saolô tìm cách tiếp xúc với các môn đệ; nhưng mọi người đều sợ ngài, không tin rằng ngài đã trở thành môn đệ. Barnaba dẫn ngài đến gặp các Tông đồ, và ngài thuật lại cho các ông biết trên đường ngài đã thấy Chúa thế nào, đã được Chúa phán dạy, và tại Ðamas ngài dạn dĩ xưng danh Ðức Giêsu thế nào. Và từ đó, ngài ra vào Giêrusalem với các ông, và dạn dĩ xưng danh Chúa. Ngài cũng giảng dạy cho dân ngoại, và tranh luận với những người Hy-lạp, nên họ tìm cách giết ngài. Các anh em biết việc đó, nên đem ngài xuống Xêsarêa, rồi tiễn đưa ngài về Tarsê.
Hội Thánh được bình an trong miền Giuđêa, Galilêa và Samaria, sống trong sự kính sợ Chúa, được xây dựng và đầy ơn an ủi của Thánh Thần.
Ðó là lời Chúa.
Ðáp Ca: Tv 21, 26b-27. 28 và 30. 31-32
Ðáp: Lạy Chúa, bởi Chúa mà lời con ca ngợi vang lên trong đại hội (c. 26a).
Hoặc đọc: Alleluia.
Xướng: 1) Bởi Chúa mà lời con ca ngợi vang lên trong đại hội. Con sẽ làm trọn những lời khấn hứa của con, trước mặt những người tôn sợ Chúa. Bạn cơ bần sẽ ăn và được no nê, những kẻ tìm kiếm Chúa sẽ ca khen Chúa: "Tâm hồn các bạn hãy vui sống tới muôn đời". - Ðáp.
2) Thiên hạ sẽ ghi lòng và trở về với Chúa, khắp cùng bờ cõi địa cầu; và toàn thể bá tánh chư dân sẽ phủ phục trước thiên nhan Chúa. Bao người ngủ trong lòng đất sẽ tôn thờ duy một Chúa; bao kẻ nằm xuống bụi tro sẽ sấp mình trước thiên nhan. Và linh hồn con sẽ sống cho chính Chúa. - Ðáp.
3) Miêu duệ con sẽ phục vụ Ngài, sẽ tường thuật về Chúa cho thế hệ tương lai, và chúng kể cho dân hậu sinh biết đức công minh Chúa, rằng: "Ðiều đó Chúa đã làm". - Ðáp.
Bài Ðọc II: 1 Ga 3, 18-24
"Ðây là giới răn của Người: là chúng ta phải yêu thương nhau".
Trích thư thứ nhất của Thánh Gioan Tông đồ.
Các con thân mến, chúng ta đừng yêu bằng lời nói và miệng lưỡi, nhưng bằng việc làm và chân thật. Do đó, chúng ta biết mình thuộc về sự thật, và sẽ được vững lòng trước mặt Chúa. Vì nếu lòng chúng ta có khiển trách chúng ta, thì Thiên Chúa còn lớn hơn lòng chúng ta và Người thông biết mọi sự.
Các con thân mến, nếu lòng chúng ta không khiển trách, thì chúng ta tin tưởng nơi Thiên Chúa, và bất cứ điều gì chúng ta xin, thì chúng ta cũng được Người ban cho, vì chúng ta giữ giới răn Người và làm điều đẹp lòng Người.
Và đây là giới răn của Người: Chúng ta phải tin vào thánh danh Con của Người là Chúa Giêsu Kitô, và phải thương yêu nhau, như Người đã ban giới răn cho chúng ta. Ai giữ các giới răn của Người, thì ở trong Người và Người ở trong họ. Do điều này mà chúng ta biết Người ở trong chúng ta, đó là Thánh Thần mà Người đã ban cho chúng ta.
Ðó là lời Chúa.
Alleluia: Ga 15, 4 và 5b
Alleluia, alleluia! - Chúa phán: "Các con hãy ở trong Thầy, và Thầy ở trong các con; ai ở trong Thầy, kẻ ấy sẽ sinh nhiều trái". - Alleluia.
Phúc Âm: Ga 15, 1-8
"Ai ở trong Thầy và Thầy ở trong người ấy, kẻ ấy sinh nhiều trái".
Tin Mừng Chúa Giêsu Kitô theo Thánh Gioan.
Khi ấy, Chúa Giêsu phán cùng các môn đệ rằng: "Thầy là cây nho thật, và Cha Thầy là người trồng nho. Nhành nào trong Thầy không sinh trái thì Người chặt đi, còn nhành nào trong Thầy không sinh trái thì Người chặt đi, còn nhành nào sinh trái thì Người tỉa sạch để nó sai trái hơn. Các con đã được tỉa sạch nhờ lời Thầy đã nói với các con. Các con ở trong Thầy, và Thầy ở trong các con. Cũng như nhành nho tự nó không thể sinh trái được, nếu không dính liền với cây nho; các con cũng vậy, nếu không ở trong Thầy.
"Thầy là cây nho, các con là nhành. Ai ở trong Thầy và Thầy ở trong người ấy, kẻ ấy sẽ sinh nhiều trái, vì không có Thầy, các con không thể làm được gì. Ai không ở trong Thầy, thì bị vứt ra ngoài như ngành nho, và sẽ khô héo, người ta sẽ thu lại, quăng vào lửa cho nó cháy đi. Nếu các con ở trong Thầy, và lời Thầy ở trong các con, thì các con muốn gì cứ xin, và sẽ được. Ðây là điều làm Cha Thầy được vinh hiển là các con sinh nhiều trái, và như thế các con trở nên môn đệ của Thầy".
Ðó là lời Chúa.
Suy Niệm:
Trong Cựu Ước, hình ảnh cây nho tượng trưng cho dân Israel. Dân này được Thiên Chúa vun trồng, che chở bao bọc như chủ vườn chăm sóc cây nho. Nhưng dân này đã làm Thiên Chúa thất vọng vì họ không trổ sinh hoa trái tốt lành.
Trong bài Tin Mừng hôm nay, Ðức Giêsu chính là hình ảnh cây nho thật mà Chúa Cha ưng ý. Cây nho trổ sinh nhiều hoa trái cho Thiên Chúa. Ðức Giêsu là cây, các môn đệ là cành. Cành nho chỉ sinh nhiều hoa trái khi gắn liền với cây và được cắt tỉa. Môn đệ Ðức Giêsu cũng chỉ trưởng thành trong ân sủng khi được kết hiệp với Ngài và được thanh luyện trong giáo huấn của Ngài.
Ðời sống thiêng liêng của chúng ta cũng lớn lên và sinh hoa trái khi chúng ta chấp nhận loại bỏ, cắt tỉa những gai góc, những chướng ngại trong chúng ta và biết gắn kết với Ðức Giêsu.
Cầu Nguyện:
Lạy Chúa Giêsu, xin cho chúng con là cành luôn gắn chặt với Chúa là thân cây. Vì cành chỉ sống được nhờ sức sống của cây. Chúng con chỉ có thể sống, lớn lên và sinh nhiều hoa trái trong đức tin và ân sủng nhờ sức sống của Chúa. Xin cho chúng con can đảm để Chúa cắt tỉa chúng con. Dù khi cắt tỉa chắc chắn là đau xót, nhưng thà chúng con chịu đau để được sống đời đời, còn hơn chúng con không chịu hy sinh từ bỏ, chúng con chỉ là một cành trơ trụi và vô dụng mà Chúa sẽ loại trừ trong ngày sau hết. Amen.
