Giải Nghĩa Lời Chúa Năm B
Những Bài Suy Niệm Lời Chúa Chúa Nhật
của Ðức cố Giám Mục Bartôlômêô Nguyễn Sơn Lâm
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Người Mục Tử Nhân Lành
(Cv 4,8-12; 1Yn 3,1-2; Yn 10,11-18)
Phúc Âm: Yn 10, 11-18
"Mục tử tốt lành thí mạng sống vì chiên".
Khi ấy, Chúa Giêsu phán: "Ta là mục tử tốt lành. Mục tử tốt lành thí mạng sống vì chiên. Kẻ làm thuê không phải là chủ chiên, và các chiên không phải là của người ấy, nên khi thấy sói đến, nó bỏ chiên mà trốn. Sói sẽ bắt chiên và làm chúng tản mát. Kẻ chăn thuê chạy trốn, vì là đứa chăn thuê, và chẳng tha thiết gì đến đàn chiên. Ta là mục tử tốt lành, Ta biết các chiên Ta, và các chiên Ta biết Ta. Cũng như Cha biết Ta và Ta biết Cha, và Ta thí mạng sống vì đàn chiên. Ta còn những chiên khác không thuộc đàn này; cả những chiên đó Ta cũng phải mang về đàn; chúng sẽ nghe tiếng Ta. Và sẽ chỉ có một đàn chiên và một chủ chiên. Vì lẽ này mà Cha yêu mến Ta, là Ta thí mạng sống để rồi lấy lại. Không ai cất mạng sống khỏi Ta, nhưng tự Ta, Ta thí mạng sống. Ta có quyền thí mạng sống và cũng có quyền lấy lại. Ðó là mệnh lệnh Ta đã nhận nơi Cha Ta".
Suy Niệm:
Chúa Nhật 4 Phục Sinh Năm B
Ngày Ơn Thiên Triệu
Cv 4,8-12; 1Yn 3,1-2; Yn 10,11-18
Bài Tin Mừng Chúa nhật 4 Phục sinh năm nào cũng nói về Chúa Kitô mục tử. Do đó ngày ấy đã được chọn làm ngày ơn thiên triệu để tất cả chúng ta suy nghĩ về vai trò chăn chiên ở trong Hội Thánh, và hành động để Hội Thánh luôn được thêm nhiều mục tử tốt. Nếu thế thì chúng ta cũng như bị bó buộc phải đi từ bài Tin Mừng để tìm hiểu, bởi vì chính nó đã ban cho ngày hôm nay ý nghĩa như chúng ta vừa nói.
1. Người Mục Tử Tốt
Phụng vụ hôm nay chỉ lấy tám câu trong tác phẩm của Yoan làm bài Tin Mừng. Những câu này nằm trong bài nói chuyện khá dài của Ðức Yêsu với người Dothái. Dĩ nhiên nếu biết những câu trước và sau, chúng ta sẽ dễ hiểu tám câu này đầy đủ hơn. Nhưng không sao, đây là những câu cao điểm của bài nói chuyện. Những câu khác phải quy về đoạn quan trọng này; còn chính nó không cần những câu kia cũng đã đủ nghĩa.
Như thế có nghĩa là những câu Tin Mừng chúng ta vừa nghe đọc là những câu nói rất súc tích. Ðức Yêsu khẳng định rõ rệt: Ngài là người mục tử tốt, tức là người chăn chiên tốt. Chúng ta khoan tìm hiểu ý nghĩa của tĩnh từ "tốt" ở đây. Hãy bắt đầu để ý đến tính cách tuyệt đối của lời khẳng định. Ðức Kitô không xưng mình là " một" mục tử tốt. Câu nói của Người gạt bỏ hẳn mọi mục tử khác sang bên đối diện và đối lập. Mục tử tốt ở đời này chỉ có một mà thôi: đó chính là Người. Mọi kẻ khác chỉ chăn thuê nên không thể tốt được.
Thật ra, muốn hiểu hết ý của Người, co lẽ chúng ta phải trở lại nhiều đoạn sách Cựu Ước và đặc biệt đoạn 34 sách Êzêkiel. Ở đó Yavê Thiên Chúa phàn nàn vì mọi kẻ Người đặt lên chăn dắt dân Người đều đã hà lạm, lợi dụng và làm khổ dân. Hạng mục tử ấy, Người thôi không dùng nữa. Người sẽ lấy lại đàn chiên của Người khỏi tay họ. Và chính Người sẽ đứng ra chăn dắt chiên. Với lời tiên tri này dân Dothái hết muốn gọi ai là mục tử. Họ chờ Ðấng Thiên Sai Cứu thế đến. Người sẽ là vị mục tử duy nhất của họ, vì Người sẽ là hiện thân của chính Yavê đến chăn dắt dân.
Hôm nay khi tuyên bố mình là người chăn chiên tốt. Ðức Yêsu muốn nói Người chính là vị mục tử mà Êzêkiel đã loan báo và dân Chúa đang trông chờ. Một lời tuyên bố như vậy nhất định phải gây nên một xúc động mạnh mẽ. Và chắc chắn các đầu mục Dothái sắp sửa phản đối con người dám tự phụ và lộng ngôn như vậy, nếu Ðức Yêsu đã không nói tiếp nay một câu thứ hai để giải thích.
Người quảng diễn: người chăn chiên tốt thí mạng mình vì chiên. Quan niệm này hoàn toàn mới mẻ. Nó thu hút ngay sự chú ý của mọi người. Họ thấy không có một chút tự phụ tự tôn nào trong ý tưởng của Người. Ngược lại, chỉ có một quyết tâm hy sinh phục vụ và phục vụ cho đến chết. Vì Người đã nói luôn: người chăn chiên tốt không như kẻ chăn thuê. Kẻ này thấy sói đến thì bỏ chạy khiến soi tha hồ cấu xé chiên. Còn người chăn chiên tốt, sẽ thí mạng mình vì chiên.
Ðức Yêsu thật rất tâm lý và tài tình... Người phân biệt kẻ chăn thuê và người chăn tốt thật dễ dàng. Và đúng như Người phân tách: kẻ chăn thuê bỏ chạy vì chiên không phải là của hắn. Hắn chỉ cần đồng lương chứ không màng gì đến chiên. Nhưng dù sao câu nói của Người cũng còn một nét khó hiểu. Tại sao Người nói đến việc "thí" mạng vì chiên? Tại sao không dùng từ "liều" mạng cho dễ hiểu? Vì người có chiên thấy sói đến chắc vẫn ra sức đánh đuổi sói đi và như thế một phần nào phải liều mạng. Ðó có thể nói là lẽ thường. Nhưng đàng này, Người không nói "liều mạng" và là "thí mạng", việc có lẽ chưa và chẳng bao giờ thấy xảy ra trong xã hội, vì mạng sống con người không quý hơn cả một đàn chiên hay sao? Phải, nếu hiểu thí mạng là nộp mạng để chết và chết mãi vì chiên thì không hiểu được. Lời nói của Người hẳn phải có ý nghĩa rất đặc biệt. Chúng ta cần kiên nhẫn nghe Người giải thích thêm.
Thật ra khi nói người chăn chiên tốt thí mạng mình vì chiên, Ðức Yêsu đã có hai ý tưởng. Cả hai đã được giải thích không đồng đều khi Người gợi lên hình ảnh kẻ chăn thuê bỏ chiên mà chạy khi sói đến. Nó làm như vậy vì chiên không phải của nó. Thế nên người chăn chiên tốt trước hết phải là chủ chiên và chiên là của người ấy. Ý tưởng này không cần bàn thêm. Nhưng để giải thích ý tưởng sau, ý tưởng thí mạng vì chiên, hình ảnh kẻ chăn thuê bỏ chạy đã tỏ ra không đủ. Và nguyên việc "có" chiên làm của mình cũng không giải thích thỏa đáng được. Không phải hễ là "chủ" chiên là làm được đó. Ngược lại, chỉ có chủ chiên độc nhất vô nhị mới nghĩ đến chuyện thí mạng vì chiên.
Thế mà Ðức Yêsu xưng mình có khả năng ấy, vì Người là chủ chiên độc đáo. Người là vị mục tử mà Thiên Chúa đã hứa và toàn dân đang trông đợi. Không những Người khác kẻ chăn thuê mà còn khác mọi chủ chăn. Nhưng khác ở chỗ nào?
Ðức Yêsu nói: Người biết chiên của Người. Và "biết" ở đây có một ý nghĩa rất đặc biệt. Không phải chỉ dựa vào Cựu Ước mà hiểu, nhưng còn phải hiểu theo cách của Yoan nữa. Theo Cựu Ước, "biết" không những là thấu suốt mà còn thân mật và thắm thiết như trai gái và vợ chồng biết nhau. Còn theo Yoan thì "biết" có ý nghĩa cuối cùng là có cái nhìn và tình yêu của chính Thiên Chúa Ba Ngôi đối với nhau, như "Cha biết Ta và Ta biết Cha", theo lời của chính Ðức Yêsu nói trong bài Tin Mừng hôm nay. "Biết" như vậy là một lòng, một trí với Ðức Chúa Cha. Mà ý của Chúa Cha là cứu độ và cứu thế. Ngôi Con biết như vậy nên đã xuống thế để cứu đời, và cứu bằng việc thí mạng sống mình vì chiên. Ðó là sự biết đầy yêu mến và việc thí mạng này hoàn toàn tự nguyện. Không phải để chết mãi mãi, nhưng để rồi lấy lại, khiến ý tưởng "thí mạng" ở đây có một ý nghĩa rất đặc biệt, mà không quan niệm nào trong xã hội loài người diễn tả được. Muốn hiểu chúng ta phải tin vào lời Ðức Yêsu, là lên tới kế hoạch thâm sâu của Thiên Chúa.
Người đầy lòng xót thương nhân loại bơ vơ như đàn chiên không người chăn. Hơn nữa chiên của Người là nhân loại còn đang ở trong tay ác thần và tử thần. Ðức Yêsu là mục tử tốt đến, sẽ tự thí mạng chết, để giải thoát kẻ đã chết trong tội lỗi khi Người sống lại, hầu từ nay chiên của Người được sống và sống dồi dào. Ðó là việc Người sẽ làm trong mầu nhiệm Tử nạn Phục sinh.
Ngay bây giờ, đang khi nói chuyện với người Dothái, Người đã thấy trước có những chiên đã thuộc về Người rồi. Ðó là đoàn môn đệ. Nhưng Người còn nhìn xa hơn và nói: còn những chiên khác nữa, chưa thuộc ràn (môn đệ này), Người cũng phải chăn dắt.
Bằng cách nào và nhờ ai?
Bài sách Công vụ Tông đồ sẽ trả lời cho chúng ta.
2. Các Chủ Chăn Tốt
Phêrô và Yoan hôm ấy bị điệu đến trước tòa án Dothái vì những tội: chữa lành một người què, rồi giảng Danh Ðức Yêsu cho dân, khiến nhiều kẻ nghe lời mà tin. Họ đã thực hiện lời Ðức Yêsu nói trong bài Tin Mừng. Người bảo, những chiên chưa ở trong ràn (các môn đệ), sẽ nghe tiếng Người và sẽ theo Người, khiến Người cũng sẽ là chủ chiên chăn dắt họ.
Nhưng để họ nghe được tiếng Người, đã phải có Phêrô và Yoan được sai đi giảng Lời Chúa. Phải có nhiều tông đồ đi rao giảng nữa thì cả nhân loại mới thật sự trở nên một đàn chiên theo một chủ chiên. Vì thế ngày Ơn Thiên Triệu trước hết là ngày cầu nguyện và hành động để có nhiều, có thêm, thêm nữa số các tông đồ. Con người ngày nay càng không muốn nghe Tin Mừng thì lại càng phải có nhiều người rao giảng để nói mãi, nói hết mọi khía cạnh của Tin Mừng và nói với hết mọi người, mọi nơi, mọi khía cạnh trong đời sống, để không ai có thể nói mình chưa được nghe giảng Tin Mừng.
Và muốn giúp người ta dễ bắt được Tin Mừng, số đông các tông đồ chưa đủ. Còn phải là những tông đồ có tư cách và khả năng nữa, mà Phêrô với Yoan trong bài sách Công vụ hôm nay là những tấm gương sáng ngời.
Hai người không những giảng khi được thong dong và ở trước mặt toàn dân đang ngạc nhiên ngưỡng mộ vì phép lạ người què vừa được chữa lành. Họ còn giảng hùng hồn, dạn dĩ hơn nữa trước tòa Dothái và chư vị đầu mục của dân cùng hàng niên trưởng. Nói rằng họ đang thí mạng vì chiên thật không ngoa. Cứ thử so sánh phiên tòa hôm nay với phiên tòa hôm xử Ðức Yêsu mà xem. Y hệt như nhau. Trước đây người ta hỏi Ðức Yêsu: Ông lấy quyền gì mà làm như vậy? Bây giờ người ta cũng hỏi Phêrô và Yoan " bởi quyền phép nào hay nhân danh nào, các ngươi làm các điều ấy". Tòa chỉ chờ họ thưa: nhân danh Yêsu, để khép tội, vì thưa như vậy là coi Yêsu là Thiên Chúa và là rơi vào đúng tội của Ðức Yêsu vì Người đã bị kết án vì xưng mình là Con Thiên Chúa. Nhưng như Ðức Yêsu đã không sợ chết, thì các tông đồ cũng đã không sợ thí mạng. Các ngài tuyên xưng công khai rõ ràng Ðức Yêsu là cứu thế. Vụ án của Người đã được nói trước trong Thánh Kinh, vì Người thật là viên đá đã bị thợ xây ném đi. Nhưng Thiên Chúa đã nhặt lại, tức là đã cho Ðức Yêsu sống lại trở thành viên đá góc xây lên đền thờ Thiên Chúa, khiến chỉ có Danh Người sẽ cứu được tất cả.
Phêrô và Yoan là những tông đồ sẵn sàng thí mạng mình vì danh Ðức Yêsu, để giống như Người và kết hợp với Người trong mầu nhiệm cứu thế. Tiếng của các ngài đã vang ra, đã được nghe, và nhiều người đã tin để trở về ràn chiên Chúa.
Ước gì các tông đồ trong Hội Thánh chúng ta được như vậy. Ðó là lời cầu nguyện thứ hai trong ngày Ơn Thiên Triệu. Chúng ta phải xin Chúa sai thêm thợ gặt đến đồng lúa của Người. Nhưng cũng phải xin Người sai thêm nhiều chủ chăn biết thí mạng vì chiên, có đầy mầu nhiệm Ðức Yêsu ở trong lòng và luôn biết làm chứng cho mầu nhiệm Thánh giá là mầu nhiệm cứu độ.
Nhưng hàng ngũ chủ chăn được gọi từ lòng dân Chúa. Muốn có những chủ chăn tốt theo gương mục tử tốt, dân Chúa phải là đàn chiên tốt. Bài thư Yoan muốn nói với chúng ta điểm cuối cùng này trong ngày Ơn Thiên Triệu.
3. Các Chiên Tốt
Như Ðức Yêsu đã nói trong bài Tin Mừng, chiên của Người thì "biết" Người. Và như chúng ta đã nói ở trên, "biết" đây là vươn lên tới kế hoạch cứu độ của Thiên Chúa để một lòng một ý với Người. Thế nên thánh Yoan hôm nay viết trong thư: hãy coi lòng mến lớn lao chừng nào Cha đã ban cho ta. Phải, chiên tốt thì phải luôn suy nghĩ về lòng mến của Thiên Chúa đối với mình, để "biết" Người, biết Người yêu ta đến nỗi đã ban Con Một Người thí mạng vì Ta, để ta được gọi là con cái Thiên Chúa. Danh dự này nhỏ lắm sao? Tất cả nếp sống xấu tốt của người tín hữu tùy ở việc biết và nhớ mình là con cái Thiên Chúa.
Dĩ nhiên những người ở ngoài ràn chiên không biết được như vậy. Họ không biết Chúa, nên cũng không biết chúng ta. Yoan nói như thế thật chí lý. Họ nhìn chúng ta bằng con mắt của trần gian. Và con mắt xác thịt không nhìn được những sự siêu nhiên. Phải đợi sau này khi mọi sự được tỏ hiện trong ánh sáng mới của ngày Chúa trở lại, chăn tướng con cái Thiên Chúa mới tỏ hiện. Bấy giờ người ta mới thấy chúng ta thật như Chúa.
Thế thì chúng ta hiện nay phải sống thế nào cho hợp với niềm tin ấy? Thánh Yoan viết ra những điều đó để làm gì? Nếu chúng ta nhớ lịch sử, thì hẳn ai cũng biết thời bấy giờ có nhiều phong trào tư tưởng muốn lôi kéo các tín hữu. Nói chung họ mang danh là "Ngộ Thuyết", tức là các lý thuyết tự phụ vạch ra được con đường dẫn đến sự hiểu biết đích thực về thượng đế, tức là về hạnh phúc trường cửu của con người. Họ nói rằng ai theo họ có thể đạt được hạnh phúc ngay ở đời này. Thế nên thánh Yoan phải viết thư cảnh giác tín hữu của Người... Chính Thiên Chúa đã cho chúng ta biết Người khi mạc khải tình yêu thương của Người đem lại hạnh phúc cho chúng ta. Ðó là sự "biết" thật và là hạnh phúc thật, tuy bây giờ còn che giấu trong mầu nhiệm, nhưng thật sự đã bắt đầu rồi. Chúng ta đừng tin ở một ngộ thuyết tức là một thuyết hiểu biết nào khác.
Lời khuyên này không hoàn toàn vô ích cho chúng ta đâu. Nó lại có khả năng vươn xa hơn, nhắc nhở chúng ta nhớ tới Thiên Chúa là Ðấng yêu thương đã sai Con Một Người xuống thế thí mạng Người vì chúng ta và sai các tông đồ của Người đến rao giảng Lời cứu độ để chúng ta được trở nên con cái Thiên Chúa và sống trong ràn chiên của Người.
Giờ đây Người đưa chúng ta vào thánh lễ như vào đồng cỏ tốt tươi để chúng ta được nuôi dưỡng bằng chính thịt máu Người. Tất cả những điều này không thắm thiết sao? Chúng ta muốn được mãi như vậy chăng? Nếu muốn, không những chúng ta luôn phải là con chiên tốt, mà còn phải cầu nguyện hằng ngày và giúp đỡ nhiệt tình để Chúa là mục tử tốt không bao giờ bỏ rơi đàn chiên nhưng luôn cho Hội Thánh được thêm nhiều tông đồ tốt chăn dắt đàn chiên của Người. Như vậy, ngày Ơn Thiên Triệu hôm nay mới ý nghĩa và kết quả.
(Trích dẫn từ tập sách Giải Nghĩa Lời Chúa
của Ðức cố Giám Mục Bartôlômêô Nguyễn Sơn Lâm)
Lời Chúa Trong Giờ Kinh Gia Ðình
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Chúa Nhật IV Phục Sinh Năm B
Bài Ðọc I: Cv 4, 8-12
"Ơn cứu độ không gặp được ở nơi một ai khác".
Trích sách Tông đồ Công vụ.
Trong những ngày ấy, Phêrô được đầy Thánh Thần, đã nói: "Thưa chư vị Thủ lãnh toàn dân và Kỳ lão, xin hãy nghe, nhân vì hôm nay chúng tôi bị đem ra xét hỏi về việc thiện đã làm cho một người tàn tật, về cách thức mà con người đó đã được chữa khỏi, xin chư vị và toàn dân Israel biết cho rằng: Chính nhờ danh Ðức Giêsu Kitô Nadarét, Chúa chúng ta, Người mà chư vị đã đóng đinh, và Thiên Chúa đã cho từ cõi chết sống lại, chính nhờ danh Người mà anh này được lành mạnh như chư vị thấy đây. Chính người là viên đá đã bị chư vị là thợ xây loại ra, đã trở thành viên Ðá Góc tường; và ơn cứu độ không gặp được ở nơi một ai khác. Bởi chưng, không một Danh nào khác ở dưới gầm trời đã được ban tặng cho loài người, để phải nhờ Danh đó mà chúng ta được cứu độ".
Ðó là lời Chúa.
Ðáp Ca: Tv 117, 1 và 8-9. 21-23. 26 và 28cd và 29
Ðáp: Phiến đá mà những người thợ xây loại bỏ, đã biến nên tảng đá góc tường (c. 22).
Hoặc đọc: Alleluia.
Xướng: 1) Hãy cảm tạ Chúa, vì Chúa hảo tâm, vì đức từ bi của Người muôn thuở. Tìm đến nương tựa Chúa, thì tốt hơn nương tựa ở loài người. Tìm đến nương tựa Chúa, thì tốt hơn nương tựa những bậc quân vương. - Ðáp.
2) Con cảm tạ Chúa vì Chúa đã nghe con, và đã trở nên Ðấng cứu độ con. Phiến đá mà những người thợ xây loại bỏ, đã biến nên tảng đá góc tường. Việc đó đã do Chúa làm ra, việc đó kỳ diệu trước mắt chúng ta. - Ðáp.
3) Phúc đức cho Ðấng nhân danh Chúa mà đến, từ nhà Chúa, chúng tôi cầu phúc cho chư vị. Chúa là Thiên Chúa của con và con cảm tạ Chúa, lạy Chúa con, con hoan hô chúc tụng Ngài. Hãy cảm tạ Chúa, vì Chúa hảo tâm, vì đức từ bi của Ngài muôn thuở. - Ðáp.
Bài Ðọc II: 1 Ga 3, 1-2
"Người thế nào, chúng ta sẽ thấy như vậy".
Trích thư thứ nhất của Thánh Gioan Tông đồ.
Các con thân mến, các con hãy coi: tình yêu của Chúa Cha đối với chúng ta thế nào, khiến chúng ta được gọi là con cái Thiên Chúa, và sự thật là thế. Vì đó mà thế gian không nhận biết chúng ta, vì thế gian không biết Người. Các con thân mến, hiện nay, chúng ta là con cái Thiên Chúa, còn chúng ta sẽ ra sao thì vẫn chưa được tỏ ra. Chúng ta biết rằng: khi được tỏ ra, thì chúng ta sẽ giống như Người, vì Người thế nào, chúng ta sẽ thấy như vậy.
Ðó là lời Chúa.
Alleluia: Ga 10, 14
Alleluia, alleluia! - Chúa phán: "Ta là mục tử tốt lành, Ta biết các chiên Ta, và các chiên Ta biết Ta". - Alleluia.
Phúc Âm: Ga 10, 11-18
"Mục tử tốt lành thí mạng sống vì chiên".
Tin Mừng Chúa Giêsu Kitô theo Thánh Gioan.
Khi ấy, Chúa Giêsu phán: "Ta là mục tử tốt lành. Mục tử tốt lành thí mạng sống vì chiên. Kẻ làm thuê không phải là chủ chiên, và các chiên không phải là của người ấy, nên khi thấy sói đến, nó bỏ chiên mà trốn. Sói sẽ bắt chiên và làm chúng tản mát. Kẻ chăn thuê chạy trốn, vì là đứa chăn thuê, và chẳng tha thiết gì đến đàn chiên. Ta là mục tử tốt lành, Ta biết các chiên Ta, và các chiên Ta biết Ta. Cũng như Cha biết Ta và Ta biết Cha, và Ta thí mạng sống vì đàn chiên. Ta còn những chiên khác không thuộc đàn này; cả những chiên đó Ta cũng phải mang về đàn; chúng sẽ nghe tiếng Ta. Và sẽ chỉ có một đàn chiên và một chủ chiên. Vì lẽ này mà Cha yêu mến Ta, là Ta thí mạng sống để rồi lấy lại. Không ai cất mạng sống khỏi Ta, nhưng tự Ta, Ta thí mạng sống. Ta có quyền thí mạng sống và cũng có quyền lấy lại. Ðó là mệnh lệnh Ta đã nhận nơi Cha Ta".
Ðó là lời Chúa.
Suy Niệm:
Người chăn chiên tốt lành chính là Ðức Giêsu. Chỉ có Ðức Giêsu là Mục Tử đích thực vì Ngài đã dám hy sinh mạng sống cho đoàn chiên được an toàn, được tự do, và được sống. Ngài đã chịu đóng đinh và chịu chết cách ô nhục để cứu vớt toàn thể nhân loại. Nhờ tình yêu và yêu tới cùng của vị Mục Tử, đoàn chiên đã được sống và sống dồi dào.
Cầu Nguyện:
Lạy Chúa Giêsu, Chúa đã hiến thân cứu chuộc chúng con, cho chúng con được sống. Chúa yêu thương và sẵn sàng hy sinh cho chúng con, dù chúng con bất xứng với ân huệ cao quý ấy. Chúng con đã từ bỏ Chúa, nghe theo tiếng gọi của danh vọng, tiền của, giàu sang. Xin cho chúng con luôn ý thức: chúng con là môn đệ, là chiên thuộc về Chúa. Chúng con mau mắn nghe theo tiếng Chúa đang hướng dẫn từng người chúng con trong cuộc sống. Amen.
